Powrót do Punkt Oporu Przemyśl

Kolejny schron z P.O Przemyśl jaki chciałbym przedstawić to DOT, który wspiera ostrzałem obiekt poprzednio opisany. Schron znajduje się na zachodnich obrzeżach Parku Zamkowego im. M. Strońskiego. Obecnie w okolicach obiektu znajduje się wyciąg narciarski przy ul. Sanockiej. Drugi punkt odniesienia, który jest pomocny w dotarciu do obiektu to Brama Sanocka Dolna. Jest wiele tras, którymi można dostać się do schronu. Każdy kto chciałby odwiedzić obiekt może wybrać sobie własną trasę. Można dotrzeć tam ze Zniesienia przez Fort XVIc Trzy Krzyże albo trasą spacerową przez park kierując się na plac zabaw przy ul. Parkowej, a następnie na odnowiony mur odchodzący od Bramy Sanockiej Dolnej. W okolicy DOT-a znajduje się czerwona trasa Nordic Walking oraz niebieski szlak spacerowy. W związku z tym chciałbym zachęcić wszystkich zainteresowanych do podejścia na obiekt. DOT znajduje się na wzgórzu, dzięki ostatnim pracom renowacyjnym jakie zostały tam przeprowadzone jadąc od Prałkowiec ul. Sanocką, obiekt jest bardzo dobrze widoczny.

Osobiście polecam trasę od Bramy Sanockiej Dolnej nowo powstałymi schodami wzdłuż muru. Czas przejścia od Rynku do obiektu to około 20-30 min. idąc ul. Piłsudskiego i Sanocką. Odległość od Rynku do obiektu to około 1,5 km. Po drodze miniemy schron przy hotelu „accademia”. Idąc wzdłuż muru od Bramy Sanockiej Dolnej napotkamy kolejną bramę. Za bramą znajduje się rozwidlenie ścieżek spacerowych. W prawo, kierująca na Fort XVIc oraz w lewo schodząca w dół, która kieruje do opisywanego DOT-a. Ta nowo powstała ścieżka prowadzi do samego obiektu, a po drodze przechodzi się pod kolejką dolną przemyskiego stoku. W bliskiej okolicy obiektu został oczyszczony teren oraz usunięto ziemie, która zakrywała schron. Dziś dzięki tym pracom możemy zobaczyć cały zarys obiektu, co jest bardzo korzystne i godne zauważenia. Przy schronie utworzono nowy punkt widokowy oraz postawiono trzy ławki. Niestety krata założona na stałe (przyspawana) uniemożliwia wejście do środka DOT-a, co ujmuje atrakcyjności tego miejsca. Osoby, które nie miały przyjemności być w środku nie mogą zobaczyć jak wygląda wnętrza schronu oraz stanowisk ogniowych jedynych w P.O Przemyśl.

Schron tutaj opisywany to półkaponiera artyleryjska. Obiekt wyposażony był w dwa stanowiska dział artyleryjskich1 oraz dwa stanowiska dla ręcznych karabinów maszynowych2. Łuski z działa armatniego były odprowadzane do rowu diamentowego. Przeznaczeniem owego rowu było składowanie łusek z uzbrojenia montowanego w DOT-ach. Ważniejsze przeznaczenie rowu diamentowego to osłona przed bezpośrednim wtargnięciem wroga pod uzbrojenie obiektu oraz osłona przed zasypaniem stanowisk ogniowych elementami żelbetowymi ze schronu podczas walk. Obiekt jest dwukondygnacyjny.

Do obsługi uzbrojenia w tym schronie było potrzebnych 12 żołnierzy3. DOT podobnie jak poprzednio opisywany obiekt posiadał część techniczną. Widocznym elementem, który pokazuje zaplecze tego DOT-a jest komin znajdujący się po lewej stronie wejścia do schronu. W przypadku umocnień granicznych Linii Mołotowa montowano kominy, które pozwalały na gotowanie w pomieszczeniu socjalnym. Radzieccy żołnierze w niektórych obiektach posiadali kuchnie. Zapewne pomieszczenie to znajdowało się na dolnej kondygnacji. Liczba potrzebnych żołnierzy do obsługi części technicznej do około 10 osób. Schron posiadał stanowisko peryskopowe4 obsługiwane przez co najmniej jednego żołnierza. Ogólna liczba potrzebna do obsługi tej półkaponiery artyleryjskiej to około 23 żołnierzy.

Kierunek ostrzału jak wcześniej zostało wspomniane był skierowany na zachód, czyli na zniszczony schron wcześniej opisywany. Kolejny obiekt, który wspierał opisywany DOT znajduje się w linii prostej około 1 km na wschód przy hotelu „accademia”. Już teraz serdecznie zapraszam do samodzielnego odwiedzenia obiektu.

Warto również wspomnieć, przy okazji opisywania tego DOT-a jego znaczenie dla obrony ZSRS przed atakiem III Rzeszy. W chwili ataku żołnierzy niemieckich na tereny okupowane przez ZSRS na terenie Polski tj. 22 VI 1941 r. schrony Linii Mołotowa miały zatrzymać niemiecką ofensywę. Tylko niektóre z obiektów w czerwcu 1941 r. zostały obsadzone do obrony radzieckiej „strefy wpływów” ustalonej 23 VIII, a następnie 28 IX 1939 r. Z obiektów P.O to właśnie opisywany DOT został obsadzony przez żołnierzy z jednostek 08. Rejonu Umocnionego. Schron znajdował się w okolicy 15. Strażnicy obsadzonej przez załogę 92. Oddziału Pograniczników. Wiadomości o obsadzeniu owego schronu pochodzą z pracy rosyjskojęzycznej J. StriżkowaBohaterowie Przemyślaoraz prac J. Rożańskiego. Losy załogi z tego schronu nie są dalej znane. Wiadomo jedynie, że schron został obsadzony 22 VI 1941 r., jednak brakuje informacji jak długo się bronił przed siłami niemieckimi.

Podsumowując chciałbym podziękować inicjatorom, którzy oczyścili teren przy schronie. Cieszy mnie, że jest możliwość swobodnego spacerowania śladami radzieckich umocnień. Liczę na to, że z biegiem czasu dostępność kolejnych obiektów będzie tak łatwa jak w tym przypadku. Niemniej jednak chciałbym zwrócić uwagę na dwie niekorzystne zmiany. Pierwsza to stałe zamknięcie obiektu, które uniemożliwia to zainteresowanym poznaniezakamarków historii naszego miasta. Druga jaką chciałbym poruszyć to zabezpieczenie rowu diamentowego oraz stropodachu. Bez wątpienia ważne jest to, aby teren przy schronie był zabezpieczony, przy czym można było to zrobić ustawiając przy strzelnicach zasieki kolczaste. Wbetonowane zasieki mogłyby zabezpieczać teren oraz dodać uroku temu miejscu. Barierka zamocowana na stropodachu jako punkt widokowy jest ciekawym pomysłem. Uważam jednak, że teren znajdujący się obok, który został przystosowany do odpoczynku (ławki) jest lepszym miejscem na punkt widokowy. Dlatego też zbędne są barierki na stropodachu. Ważną rzeczą nie tylko dla mnie, ale dla wszystkich odwiedzających jest brak koszy na śmieci. Dlatego też apeluję, aby ustawiono tam przynajmniej jeden kosz na śmieci. Już teraz widoczne są śmieci rzucane gdzie się da. Szkoda pracy ludzi, którzy na pewno przyłożyli się by to miejsce doprowadzić do takiego stanu.

1Stanowisko Ł-17- to działo armatnie kal. 76,2 mm wz. 1938/39 wraz z celownikiem optycznym KT-4. Zasięg działa to 7300 m. W stanowisku montowany był odbijacz łusek oraz rura odprowadzająca łuskę do rowu diamentowego.

2Ręczny karabin maszynowy kal. 7,62 mm wz. 1929 typu DT (Diegtiariow Tanowyj) lub wz. 1927 typu DP (Diegtiariow Piechotnyj). Zasięg rkm to 1500 m.

3Pięciu żołnierzy na stanowisko Ł-17, czyli: podoficer–dowódca działonu, podoficer–celowniczy, zamkowy, ładowniczy oraz donosiciel amunicji oraz po jednym żołnierzu na stanowisko rkm do obrony wejścia.

4W schronach stosowano peryskopy typu „TU 1”, „PER 27” i „PER 40”, „PER 50”.

Tomasz Zając

CDN.

Zdjęcia z 2015 r. autorstwa T. Zająca

Zdjęcia z 2010 r. (źródło: Stowarzyszenie PROJEKT 8813)