Wędrówka po radzieckich schronach w Przemyślu
– część 7 (Sierpień 2015)

Powrót do Punkt Oporu Przemyśl

Większość obiektów, jakie pozostały na terenie Przemyśla po sowieckiej okupacji, czyli DOT-y usytuowane są na terenie należącym do miasta. Wśród schronów P.O. Przemyśl znajdują się również obiekty, które obecnie są na terenie prywatnych posesji. Pod pojęciem prywatnej posesji mam na myśli prywatne domy oraz zakłady pracy. DOT, który przedstawiam w tym numerze jest właśnie obiektem usytuowanym na prywatnej posesji. Obiekt znajduje się przy ul. Słonecznej. W poprzednim artykule wyszczególniłem podgrupę schronów nazywając ją Grupa Schronów „Wilcze” (G.S. „Wilcze”). Obiekt przy ul. Słonecznej jest drugim w kolejności schronem, który zaliczam do G.S. „Wilcze”.

Na pierwszy rzut oka DOT nie jest widoczny w okresie letnim, ponieważ pokrywa go roślinność. Obiekt przypomina budynek gospodarstwa domowego, który przedziela dwie posesje. Schron obecnie jest swego rodzaju piwnicą.

Trasa, którą polecam Czytelnikom prowadzi od C.H. „Galeria Sanowa”. Jest to idealny punkt odniesienia w tej okolicy, z którego można rozpocząć wędrówkę do obiektu. Zatem od w/w sklepu kierujemy się w stronę obwodnicy. Do obiektu, jaki przedstawiłem w poprzednim numerze kierunek trasy jest taki sam. Związane jest to z faktem, iż oba schrony znajdują się w niewielkiej odległości od siebie (około 150 [m]). Następnie kierujemy się w stronę obwodnicy. Odległość od C.H „Galeria Sanowa” przez ul. Bystrzyckich do obwodnicy to 600 [m], a czas przejścia to 7 [min]. Następnie przechodzimy na drugą stronę obwodnicy i kierujemy się na drogę skrzyżowaną z al. Solidarności (obwodnica). Ten krótki odcinek ulicy, która odchodzi od obwodnicy w dół to ul. Sanowa. Schodząc w dół tą ulicą po przejściu około 60 [m] mamy skrzyżowanie z ul. Słoneczną. Aby dotrzeć do DOT-a na tym skrzyżowaniu skręcamy w lewo. Po przejściu kolejnych 60 [m], około 1 [min] pieszo docieramy do schronu. Obiekt, jak wcześniej wspomniałem jest porośnięty, dlatego też może być mało widoczny.

Drugą trasą jaką polecam jest droga znajdująca się niedaleko poprzednio opisywanego obiektu. Będąc centralnie pod mostem Brama Przemyska przy schronie, należy kierować się na zachód (w tym kierunku obiekt prowadzić miał ostrzał). Idąc od DOT-a wzdłuż ul. Sanowej po około 80 [m] mamy skręt w prawo, gdzie należy się kierować. W tym miejscu znajduje się ul. Słoneczna. Po przejściu kolejnych 60 [m] docieramy do obiektu.

Przedstawione trasy są bardzo łatwe do przejścia. Dlatego też uważam, że żaden z Czytelników, który chciałby odwiedzić DOT-a nie będzie miał większych problemów z znalezieniem tego miejsca.

DOT, jaki tu przedstawiam to półkaponiera obrony przeciwpancernej. Schron jest obiektem dwukondygnacyjnym z  trzema stanowiskami ogniowymi. W schronie zamontowane miało być stanowisko dla działa przeciwpancernego1, dwa stanowiska dla karabinów maszynowych2 oraz dwa stanowiska obrony wejścia3. Schron posiadał także część techniczną. Obsługę uzbrojenia tego DOT-a stanowić miało 12 osób4. Schron posiadał stanowisko peryskopowe5 obsługiwane przez co najmniej jednego żołnierza. W schronie zamontowana miała być także kopuła pancerna. Po wyjściu na schron można dostrzec miejsce, gdzie zamontowana miała być kopuła. W obiekcie wejście do pomieszczenia, w którym miała być kopuła pancerna zostało zamurowane. Zakładam, że cześć techniczną miało obsługiwać około 10 osób. Podsumowując do obsługi tej półkaponiery obrony przeciwpancernej potrzebnych było około 23 żołnierzy.

Kierunek ostrzału z opisywanego DOT-a prowadzony miał być jednostronnie w kierunku zachodnim. Ostrzał skierowany byłby na schron na ul. Sanowej przy C. H. „Galeria Sanowa” (opisany w Naszym Przemyślu nr 5/2015). Ostrzał prowadzony z tego DOT-a byłby wsparciem dla półkaponiery broni maszynowej przy byłych zakładach mięsnych, gdzie toczyły się walki 22 VI 1941 r. Używając słowa „byłby” nawiązuje do faktu poruszonego w poprzednim artykule. Mianowicie schrony G.S. „Wilcze” nie były ukończone do walk z 1941 r., ani też później. Dlatego też moje założenia mają tylko przybliżyć Czytelnikom możliwości tej granicznej linii obronnej, gdyby była ukończona w 100 [%].

W związku z tym, że DOT przy ulicy Słonecznej, będący drugim G.S. „Wilcze” znajduje się na prywatnej posesji należy pamiętać, aby przed jego zwiedzaniem zapytać o zgodę właściciela terenu. Jak wcześniej wspomniałem obiekt służy jako piwnica, gdzie znajdują się różne prywatne przedmioty właściciela. W schronie nie ma światła, dlatego warto pamiętać o zabraniu ze sobą latarki. Jest to bardzo ważne, ponieważ schron posiada drugą kondygnację. Każdy z odwiedzających obiekt, powinien przede wszystkim uważać, by nie wpaść na dolną kondygnację. W czasie okupacji sowieckiej schrony dwukondygnacyjne posiadały klapę zamykającą zejście na dolną kondygnację. Jednak po wojnie w czasie kryzysu ludzie z większości takich obiektów wyciągali te klapy. Dlatego też odwiedzając schrony dwukondygnacyjne należy uważać na zejścia na niższą kondygnację.

1Stanowisko DOT-4 – to działo przeciwpancerne kal. 45 [mm] wz. 1934 sprzężone z ckm 7,62 [mm] wz. 1939 typu DS (Diegtiariow Stankowyj) i celownikiem optycznym typu KT-1. Zasięg działa to 3 600 [m]. W stanowisku montowany był odbijacz łusek. Obsada stanowiska to 4 osoby: podoficer–celowniczy, jako dowódca działonu oraz zamkowy, ładowniczy i donosiciel amunicji.

2Stanowisko NPS-3 to ckm kal. 7,62 [mm] wz. 1910/30 typu Maxim wraz z celownikiem optycznym typu KTP. NPS-3 obsługiwało 3 żołnierzy: podoficer–celowniczy, jednocześnie dowódca obsługi oraz tzw. drugi numer obsługi i amunicyjny. Zasięg ckm to ok. 5 000 [m], skuteczny 2 200 [m].

3Ręczny karabin maszynowy kal. 7,62 [mm] wz. 1929 typu DT (Diegtiariow Tanowyj) lub wz. 1927 typu DP (Diegtiariow Piechotnyj). Zasięg rkm to 1 500 [m].

4Czterech żołnierzy do stanowiska DOT-4, po trzech do stanowiska NPS-3 oraz po jednym żołnierzu na stanowisko rkm do obrony wejścia.

5W schronach stosowano peryskopy typu „TU 1”, „PER 27” i „PER 40”, „PER 50”.

Tomasz Zając

Fotogaleria autorstwa T. Zająca

teskt7zdj1 teskt7zdj2 teskt7zdj3
teskt7zdj4 teskt7zdj5 teskt7zdj6
teskt7zdj5