Powrót do Punkt Oporu Przemyśl

Przemyskie obiekty tzw. Linii Mołotowa, które już opisałem zostały usytuowane od siebie w odległości ok. 1 [km] wzdłuż rzeki San. Jednak w P.O. Przemyśl są obiekty oddalone od byłej granicy, co związane było z ich przeznaczeniem do prowadzenia działań obronnych jakie założyły sobie siły ZSRS. Związane było to z planem taktycznym radzieckiego systemu umocnień granicznych z lat 1939-1941. Część obiektów tworzy podgrupę, która (analizując mapę i ich położenie) znajdując się na niewielkiej powierzchni miała wspierać obronę granicy na dużym meandrze (zakolu) Sanu. W ramach ułatwienia lokalizacji opisywanych schronów postanowiłem wyodrębnić podgrupę, którą roboczo nazwałem Grupą Schronów „Wilcze” (dalej. GS. „Wilcze”). Nazwa ta, związana jest z lokalizacją DOT-ów przy ul. Wilczańskiej i dzielnicy Przemyśla, jaką jest Wilcze. W skład GS. „Wilcze” wchodzi 5 schronów różnego rodzaju, o których będę pisał w kolejnych numerach „Naszego Przemyśla”. Podgrupa ta stanowi prawie 1/4 wszystkich obiektów P.O. Przemyśl, dlatego też uważałem za słuszne, aby wyodrębnić tą podgrupę. Schrony, te w większości nie były wykończone do momentu działań wojennych z 1941 r. (Operacja Barbarossa). Nie były zatem przydatne siłom sowieckim w obronie prawego brzegu Sanu. Jednak ich umiejscowienie w tej okolicy jest bardzo ciekawym rozwiązaniem. Radzieccy inżynierowie zagospodarowali pozostałości po Wielkiej Wojnie w naszym mieście tj. umocnienia Twierdzy Przemyśl wkomponowując w nie swoje DOT-y. Warto pamiętać, iż powstało wiele bardzo ciekawych prac Tomasza Idzikowskiego na temat Twierdzy Przemyśl, do których lektury bardzo gorąco zachęcam Czytelników. Do owej GS. „Wilcze” mogłem dołączyć DOT poprzednio opisywany, jednakże jego historia bojowa z 1941 r. powinna być wyodrębniona.

Zatem pierwszy z obiektów GS. „Wilcze” znajduje się jeszcze na linii rzeki San, a dzięki zmianom jakie nastąpiły w ostatnim czasie w tej okolicy, obiekt jest bardzo dobrze widoczny. Mianowicie mowa tu o budowie obwodnicy z ul. W. Pola na ul. Krakowską oraz budowie mostu drogowego „Brama Przemyska”. DOT znajduje się centralnie pod nowym mostem na prawym brzegu Sanu. Obiekt znajduje się przy ul. Sanowej, która odchodzi od C.H. „Galeria Sanowa” w kierunku obwodnicy1. Kierując się od w/w sklepu w stronę obwodnicy po 250 [m] znajduje się skrzyżowanie oraz zaczyna się ul. Bystrzyckich (widoczna tabliczka z nazwą ulicy). Na tym skrzyżowaniu skręcamy w prawo na drogę asfaltową. Droga wygląda jak wewnętrzna droga do działek itp. miejsc. Jest to dalsza cześć ul. Sanowej. Idąc tą droga po 500 [m] docieramy do DOT-a. Odległość od C.H. „Galeria Sanowa” do obiektu to 750 [m] i około 10 [min] drogi pieszo.

DOT, który prezentuję w tym artykule to półkaponiera obrony przeciwpancernej. Schron jest jednoizbowym obiektem obronnym wraz z przelotnią wejściową. Obiekt nie miał założonego pancerza, dlatego też zakładam (związane jest to z powierzchnią pomieszczenia), że w tym schronie zamontowane miało być stanowisko dla działa przeciwpancernego2 oraz stanowisko obrony wejścia3. Schron nie posiadał części technicznej z oczywistych względów (był jednoizbowy). Obsługę uzbrojenia tego DOT-a stanowić miało 5 osób4. Założenia związane są z tym, że schrony GS. „Wilcze” nie były wykończone. Zatem w celu zobrazowania każdego obiektu przedstawiam Czytelnikom przypuszczenia,które ukazują stan gdyby schrony były przygotowane w 1941 r. Schron posiadał stanowisko peryskopowe5 obsługiwane przez co najmniej jednego żołnierza. Podsumowując do obsługi tej półkaponiery obrony przeciwpancernej potrzebnych było 6 żołnierzy.

Kierunek ostrzału z tego DOT-a prowadzony miał być jednostronnie w kierunku wschodnim. Ostrzał skierowany byłby na rzekę San, która w tym miejscu ma meander (zakole) w kształcie łuku, o czym wspomniałem wcześniej. W tym miejscu nurt rzeki zmienia się z kierunku wschodniego na południowy. Jest to bardzo ciekawe rozwiązanie militarne obiekty odległe od siebie o niecałe 800 [m] (obiekt opisany w poprzednim artykule i tym) prowadzić miały ostrzał w rożnych kierunkach, bez wspierania siebie wzajemnie. Odpowiedzialny za to miał być inny obiekt przy ul. Kokosza, o którym będę również pisał w kolejnych numerach „Naszego Przemyśla”.

Jak wspomniałem na początku DOT-y w GS. „Wilcze” zostały wkomponowane w umocnienia Twierdzy Przemyśl. Wbudowany w te umocnienia został właśnie schron opisywany w tym artykule. W tym miejscu, gdzie znajduje się wybudowany w latach 1873-1880, a modernizowany w latach 1900-1910 Szaniec 3 „Garbarze”. Szaniec to umocnienie polowe składające się z wału i fosy. Według badań T. Idzikowskiego Szaniec 3 nie był uzbrojony6.

Obiekt jest częściowo zasypany i zaśmiecony dlatego Czytelnicy, którzy chcą odwiedzić obiekt powinni uważać pod nogi. Polecam także ubranie wygodnego obuwia oraz zabrania ze sobą latarki. Pomimo, że obiekt jest niewielki, można w ciemności o coś się potknąć lub zahaczyć.

1Mowa tu o Drodze Krajowej nr 77, która łączy Przemyśl oraz Jarosław.

2Stanowisko DOT-4 – to działo przeciwpancerne kal. 45 [mm] wz. 1934 sprzężone z ckm 7,62 [mm] wz. 1939 typu DS (Diegtiariow Stankowyj) i celownikiem optycznym typu KT-1. Zasięg działa to 3 600 [m]. W stanowisku montowany był odbijacz łusek. Obsada stanowiska to 4 osoby: podoficer–celowniczy, jako dowódca działonu oraz zamkowy, ładowniczy i donosiciel amunicji.

3Ręczny karabin maszynowy kal. 7,62 [mm] wz. 1929 typu DT (Diegtiariow Tanowyj) lub wz. 1927 typu DP (Diegtiariow Piechotnyj). Zasięg rkm to 1 500 [m].

4Czterech żołnierzy do jednego DOT-4 i jeden żołnierz na stanowisko rkm do obrony wejścia.

5W schronach stosowano peryskopy typu „TU 1”, „PER 27” i „PER 40”, „PER 50”.

6T. Idzikowski, Twierdza Przemyśl. Powstanie – Rozwój – Technologie, Krosno 2014, s. 275.

Tomasz Zając

Fotogaleria autorstwa T. Zająca